Lacerta bilineata
Reptilia → Squamata → Lacertidae → Lacerta → Lacerta bilineata
Laiò, Sgurbia, Lajö, Leirö, Lagö, Angö
Jaszczurka zielona zachodnia ( Lacerta bilineata ) to elegancka jaszczurka średniej lub dużej wielkości, osiągająca zazwyczaj długość 30–45 cm, z czego wydłużony, zwężający się ogon stanowi około dwóch trzecich całkowitej długości.
Ciało jest smukłe, głowa masywna, lecz stosunkowo niewielka, z wyraźnie widocznymi błonami bębenkowymi po obu stronach.
U samców dominującym kolorem grzbietu jest intensywna zieleń, urozmaicona czarnymi lub brązowymi plamkami oraz delikatnym żółtym lub beżowym odcieniem, podczas gdy samice mogą być całkowicie zielone, brązowe lub wykazywać oba typy ubarwienia.
W okresie godowym gardło samców przybiera intensywnie niebieską barwę, co jest wyraźnym znakiem dojrzałości płciowej.
Młode osobniki mają natomiast brązowawe ubarwienie i tuż po wykluciu mierzą zaledwie 3–6 cm.
Te różnice kolorystyczne, w połączeniu ze zwinnością i szybkością, sprawiają, że gatunek ten jest wyjątkowo przystosowawczy i trudny do pomylenia z innymi lokalnymi jaszczurkami.
Jaszczurka zielona zachodnia występuje w południowo-zachodniej Europie, obejmując Hiszpanię, Francję oraz znaczną część Włoch.
W Ligurii, szczególnie w prowincji Savona i zachodniej części regionu, gatunek ten spotykany jest powszechnie od poziomu morza aż po wysokości przekraczające 1 000 m.
Jej pozorna nieobecność w niektórych gminach wynika prawdopodobnie z braku systematycznych badań, a nie z rzeczywistych ograniczeń zasięgu.
Jaszczurka zielona zachodnia występuje w bardzo różnorodnych siedliskach dzięki wyjątkowej zdolności przystosowawczej: od lasów liściastych, przez żywopłoty i jeżyny, zarośla, wilgotne łąki, tereny rolnicze, ruiny, aż po polany.
Preferuje jednak miejsca bogate w krzewy i gęstą roślinność, gdzie może znaleźć schronienie wśród niskich gałęzi lub w gęstwinie, rzadko oddalając się od miejsc zapewniających osłonę i możliwość termoregulacji.
Jest aktywna głównie w ciągu dnia i wyróżnia się zwinnością oraz siłą.
To doskonały wspinacz, biegacz, skoczek, a w razie potrzeby także pływak.
W przypadku schwytania lub zaskoczenia nie waha się silnie ugryźć.
Aktywność rozpoczyna się od połowy marca wraz z pierwszymi ciepłymi dniami i trwa nieprzerwanie do końca listopada.
W okresie godowym, od kwietnia do czerwca, samce wykazują silne zachowania terytorialne, ścigając się i czasem tocząc zacięte walki o prawo do rozrodu.
Około 4 tygodnie po kopulacji samice składają od 4 do 15 jaj w chronionych, dobrze przepuszczalnych miejscach.
Wykluwanie następuje pod koniec lata, między końcem sierpnia a wrześniem, a młode są od razu samodzielne.
Dieta jaszczurki zielonej zachodniej jest głównie owadożerna, jednak gatunek ten jest oportunistyczny: oprócz szerokiego spektrum owadów i innych naziemnych bezkręgowców zjada także dojrzałe owoce i nie gardzi jajami ani pisklętami małych ptaków, jeśli nadarzy się okazja.
Dorosłe osobniki padają ofiarą dużych ptaków drapieżnych, takich jak trzmielojad (Circaetus gallicus), orzeł przedni (Aquila chrysaetos) i puchacz zwyczajny (Bubo bubo), a także węży, jak gniewosz hiszpański ( Malpolon monspessulanus ) i wąż Eskulapa ( Hierophis viridiflavus ), oraz niewielkich drapieżnych ssaków, np. łasicowatych.
Młode są szczególnie narażone ze względu na niewielkie rozmiary i szeroką gamę drapieżników.
Intensywne stosowanie pestycydów w rolnictwie stanowi współczesne zagrożenie, przyczyniając się do lokalnego spadku liczebności populacji.
Szeroko rozpowszechniona i dobrze znana na terenach wiejskich, jaszczurka zielona zachodnia zainspirowała liczne legendy i wierzenia ludowe, często pozbawione podstaw naukowych.
Jest symbolem lokalnej fauny i, dzięki swojej widocznej obecności, bohaterką opowieści i tradycji wciąż żywych na liguryjskiej wsi.
