Trachemys scripta elegans
Reptilia → Testudines → Cryptodira → Testudinoidea → Emydidae → Trachemys → Trachemys scripta → Trachemys scripta elegans
Testügin russa
De roodwangschildpad ( Trachemys scripta elegans ) is een middelgrote zoetwaterschildpad, gemakkelijk te herkennen aan de opvallende rode vlek net achter elk oog, een kenmerkend kenmerk van de soort. Het rugschild is ovaal van vorm en olijfgroen met dunne gele strepen bij jonge dieren, die met de leeftijd donkerder worden en slijtage van het oorspronkelijke patroon vertonen. Het buikschild is geel met duidelijk afgetekende donkere vlekken in een variabel patroon. De soort vertoont duidelijk seksueel dimorfisme: vrouwtjes worden groter, tot een rugschildlengte van 30 cm, terwijl mannetjes zelden de 25 cm overschrijden. Vrouwtjes kunnen tot 1.500–2.000 g wegen, terwijl mannetjes tussen de 1.000–1.200 g blijven. Volwassen mannetjes zijn te onderscheiden door een lange en dikke staart, zeer ontwikkelde voorste klauwen en een licht hol buikschild; vrouwtjes daarentegen hebben een hoger rugschild, een vlak buikschild en zijn over het algemeen groter.
Trachemys scripta elegans , oorspronkelijk afkomstig uit het zuid-centrale deel van de Verenigde Staten, is nu wijdverspreid als uitheemse soort in Europa, waaronder West-Ligurië. Haar aanwezigheid in de provincie Savona is uitsluitend te wijten aan opzettelijke of toevallige uitzettingen door particulieren in stedelijke vijvers, kunstmatige bassins en langzaam stromende riviergedeelten. De soort heeft een opmerkelijk aanpassingsvermogen getoond en koloniseert diverse kust- en binnenlandse wateren, waar ze vaak concurreert met inheemse soorten zoals Emys orbicularis .
Deze schildpad geeft de voorkeur aan rustige, goed verlichte wateren zoals vijvers, kanalen, kleine meren, langzaam stromende beken en kunstmatige wetlands. Het ideale leefgebied wordt gekenmerkt door overvloedige water- en oevervegetatie, modderige bodems en de aanwezigheid van boomstammen of uitstekende stenen die als zonneplaatsen dienen, essentieel voor de thermoregulatie. Ze koloniseert ook vaak stedelijke vijvers en bassins in openbare parken. De stabiele aanwezigheid van de soort hangt af van de beschikbaarheid van geschikte nestplaatsen en zonnige plekken om te zonnen.
Het is een dagactieve soort met overwegend aquatische gewoonten. In West-Ligurië wordt ze vaak waargenomen terwijl ze langdurig ligt te zonnen op boomstammen en rivieroevers, afwisselend tussen rustperiodes en plotselinge beschermende duiken. De roodwangschildpad is een uitstekende zwemmer en brengt het koude seizoen slapend door op de bodem van het water. De voortplanting vindt plaats in het voorjaar, waarbij de paring voorafgaat aan de eiafzet (tussen mei en juli): per nest worden 5–20 eieren begraven op een diepte van 10–15 cm. De incubatie duurt meestal 60–80 dagen, met gesynchroniseerde uitkomst bij temperaturen boven 25 °C. De pas uitgekomen jongen zijn 2,5–3,5 cm lang en wegen ongeveer 7–10 g. Deze soort kan zeer oud worden (tot 40 jaar of meer in gevangenschap).
Trachemys scripta elegans vertoont een zeer flexibel en opportunistisch dieet dat varieert met de leeftijd. Jonge dieren zijn uitgesproken carnivoor en voeden zich met waterinsecten, larven, kleine vissen, kreeftachtigen en weekdieren. Volwassen dieren breiden hun dieet uit met een aanzienlijk aandeel plantaardig materiaal, zoals waterplanten, algen en plantenresten, terwijl ze ook levende prooien zoals vissen, waterinvertebraten en af en toe kleine amfibieën niet negeren. Deze voedingsaanpassing draagt bij aan haar negatieve impact op lokale ecosystemen.
De uitbreiding van de roodwangschildpad vormt een ernstige bedreiging voor de inheemse aquatische biodiversiteit, voornamelijk door:
Deze effecten worden versterkt door het voortdurende risico van nieuwe achtergelaten exemplaren, waardoor elke poging tot beheersing zeer moeilijk wordt.
Trachemys scripta elegans behoort tot de langstlevende en meest aanpasbare schildpadden die, per ongeluk of opzettelijk, in Italiaanse wateren zijn geïntroduceerd. Ze wordt beschouwd als een van de honderd meest invasieve soorten ter wereld en valt op door:
In West-Ligurië zijn monitoring- en beheersprogramma's actief, waaronder het actief verwijderen van exemplaren en een handelsverbod. Sinds 1997 is de invoer van deze soort in de Europese Unie verboden en moeten exemplaren die in het wild worden aangetroffen, worden verwijderd om verdere verspreiding te voorkomen. Het is zeer belangrijk om het publiek te informeren geen dieren in het wild uit te zetten en waarnemingen onmiddellijk te melden bij de bevoegde autoriteiten.
