Podarcis siculus
Reptilia → Squamata → Lacertidae → Podarcis → Podarcis siculus
Lüxertua de campagna
De Italiaanse muurhagedis ( Podarcis siculus ) is een middelgrote hagedis die zich snel kan aanpassen aan nieuwe omgevingen.
Vrouwtjes kunnen een totale lengte bereiken van ongeveer 20–22 cm, terwijl mannetjes meer dan 25 cm kunnen worden en soms zelfs tot 28 cm reiken.
Het geslachtsverschil is duidelijk: mannetjes vallen op door hun grotere koppen en robuustere staartbasis, goed ontwikkelde femorale poriën en vaak fellere rugkleuren dan vrouwtjes.
De rugkleur varieert van levendig groen, vaak met een donkere lengtestreep, tot flanken die versierd zijn met een ingewikkeld donker netwerk.
De buik is meestal licht, witachtig of gelig, en de rugschubben zijn gekield, wat een ruwe indruk geeft bij aanraking.
De soort vertoont een grote morfologische en gedragsmatige flexibiliteit, past zich aan aan uiteenlopende milieus en laat opmerkelijke kleurvariaties zien afhankelijk van leeftijd, geslacht en seizoen.
Jonge dieren hebben doorgaans een doffere kleur en een slanker postuur dan volwassen exemplaren.
In West-Ligurië wordt de Italiaanse muurhagedis beschouwd als een uitheemse soort, met snel uitbreidende populaties vooral door menselijke activiteiten en zowel toevallige als opzettelijke uitzettingen.
Ze komt vooral voor in kustgebieden, stedelijke en randstedelijke omgevingen, evenals in talrijke ruderaal- en landbouwgebieden.
Dankzij haar aanpassingsvermogen heeft de soort effectief nieuwe gebieden gekoloniseerd en haar verspreidingsgebied uitgebreid ten koste van lokale soorten.
Podarcis siculus komt voor in een breed scala aan omgevingen, met een duidelijke voorkeur voor warme, droge en zonnige plekken:
De soort past zich gemakkelijk aan milieuveranderingen aan en weet te overleven zelfs in gedegradeerde gebieden waar vegetatie en schuilplaatsen schaars zijn.
De Italiaanse muurhagedis is voornamelijk overdag actief en wordt vaak gezien terwijl ze ligt te zonnen op muren of stenen.
Zeer behendig en snel, kan ze tegen verticale oppervlakken klimmen en lange vluchtroutes nemen wanneer ze wordt benaderd door potentiële roofdieren.
Het voortplantingsseizoen loopt van maart tot juli; in deze periode kunnen vrouwtjes meerdere keren per jaar tussen de 2 en 8 eieren leggen, bij voorkeur in zandige of met puin verrijkte bodems.
De incubatie duurt 6 tot 8 weken, waarna de jongen zelfstandig en direct actief zijn.
Het dieet van de Italiaanse muurhagedis is voornamelijk insectenetend, maar wordt gekenmerkt door grote flexibiliteit:
Deze voedingsflexibiliteit is een van de belangrijkste factoren achter haar kolonisatievermogen, waardoor de soort ook kan overleven in door mensen beïnvloede omgevingen met beperkte middelen.
De aanwezigheid van de Italiaanse muurhagedis vormt een daadwerkelijk risico voor inheemse hagedissen (zoals de gewone muurhagedis, Podarcis muralis ) door:
Haar grote aanpassingsvermogen, samen met de toegenomen verbinding tussen natuurlijke en stedelijke gebieden, bevordert de vestiging van deze soort ten koste van lokale reptielen- en ongewerveldenpopulaties.
Podarcis siculus wordt beschouwd als een invasieve uitheemse soort in de provincie Savona en in West-Ligurië; ze vertoont een opmerkelijk vermogen om nieuwe omgevingen te koloniseren dankzij hoge vruchtbaarheid, sterk territoriaal gedrag en uitgesproken concurrentiekracht tegenover inheemse soorten.
Monitoring van haar populaties is essentieel om de uitbreidingsdynamiek te begrijpen, de impact op lokale gemeenschappen te beoordelen, nieuwe introducties te voorkomen en beheersmaatregelen te plannen.
Publieksvoorlichting is even belangrijk om verdere verspreiding te ontmoedigen en de bescherming van lokale soorten te bevorderen.
Het samenleven met de gewone muurhagedis ( Podarcis muralis ) en andere inheemse soorten vormt een steeds grotere beheersuitdaging, vooral in stedelijke en randstedelijke gebieden die onderhevig zijn aan intensieve verstedelijking.
