Ropucha szmaragdowa

Amphibia → Anura → Bufonidae → Bufotes → Bufo balearicus

Bàggiu Verde

Ropucha szmaragdowa to płaz bezogonowy o mniejszych i smuklejszych rozmiarach w porównaniu do ropuchy zwyczajnej ( Bufo bufo ). Samce osiągają do 7 cm długości, podczas gdy samice mogą dorastać do 12 cm. Jej wygląd jest nie do pomylenia ze względu na jasne ubarwienie, od jasnoszarego po kremowobiały, z zielonymi lub zielonkawymi plamami, które u samic bywają szczególnie jaskrawe i szerokie. U dorosłych samic mogą być również widoczne czerwonawe odcienie. Brzuch jest jasny, białawy lub kremowy, zazwyczaj bez wyraźnych plam. Oczy przyciągają uwagę żółtozieloną lub jasnozieloną tęczówką, nigdy miedzianą (w przeciwieństwie do ropuchy zwyczajnej), oraz poziomą źrenicą. Po bokach głowy widoczne są dobrze rozwinięte, niemal poziome i wyraźnie wystające gruczoły przyuszne. W okresie godowym samiec posiada zewnętrzny rezonator głosowy i wyróżnia się śpiewem wydawanym w wodzie: melodyjnym, długotrwałym trelem przypominającym świerszcza kreta, rozbrzmiewającym wiosennymi wieczorami i przyciągającym samice do miejsc składania jaj.

Ropucha szmaragdowa występuje na rozległych obszarach Europy Środkowej i Wschodniej, nie pojawia się natomiast na Półwyspie Iberyjskim i części południowej Francji, ale obecna jest na Korsyce. Włochy stanowią dla niej ważny obszar występowania, szczególnie niziny i tereny nadmorskie, w tym wybrzeże Tyrreńskie i Nizinę Padańską. W prowincji Savona osiąga jeden z najbardziej wysuniętych na zachód krańców swojego zasięgu, gdzie przetrwały nieliczne reliktowe populacje w gminach Savona, Cairo Montenotte, Vado, Spotorno i Noli. Liguryjskie populacje są często izolowane i podlegają niestabilnej dynamice demograficznej. W regionie występuje od poziomu morza do około 300 m n.p.m.

Typowa dla gleb aluwialnych i półsuchych, ropucha szmaragdowa doskonale przystosowuje się także do krajobrazów silnie przekształconych przez człowieka. Zasiedla pola uprawne, ogrody warzywne, kamienne mury, opuszczone kamieniołomy, wysypiska oraz środowiska miejskie, takie jak parki i ogrody. Jej wyjątkowa odporność na okresy suszy i stosunkowo wysokie zasolenie sprawia, że jest stałym elementem także wybrzeży i zdegradowanych terenów, często tam, gdzie inne gatunki są nieobecne.

Przede wszystkim lądowa, o zmierzchowych i nocnych zwyczajach, ropucha szmaragdowa staje się aktywna wraz z wieczorną wilgotnością, przemieszczając się po trawie w poszukiwaniu zdobyczy. Rozród odbywa się od kwietnia do czerwca, najchętniej w płytkich, stojących wodach, takich jak tymczasowe kałuże, opuszczone wyrobiska i wolno płynące odcinki strumieni. Samice, po ampleksusie pachowym, składają galaretowate sznury zawierające do 12 000 jaj, często przytwierdzone do roślinności wodnej. Kijanki są brązowe i większe niż u ropuchy zwyczajnej, a przeobrażenie następuje zazwyczaj do lipca—z wyjątkiem przypadków szybkiego wysychania zbiorników. Gatunek zimuje od listopada do marca, wybierając schronienia takie jak szczeliny w ziemi, kamienne mury czy nory wykopane przez drobne ssaki.

Ropucha szmaragdowa żywi się głównie owadami, dżdżownicami i ślimakami, które chwyta podczas nocnych wędrówek. Kijanki są wszystkożernymi detrytusożercami: odżywiają się materią organiczną pochodzenia zwierzęcego i roślinnego, przyczyniając się do biologicznej regulacji biomasy wodnej.

Do naturalnych drapieżników należą różne węże (takie jak Natrix helvetica , Natrix maura i Natrix tessellata ), nocne ptaki drapieżne, a sporadycznie także dziki, które podczas poszukiwania wody mogą niszczyć całe skupiska larw. Oprócz drapieżnictwa, kijanki są zagrożone przez suszę—szczególnie w tymczasowych zbiornikach wodnych, które wysychają przedwcześnie. Coraz większym zagrożeniem jest introdukcja obcych gatunków ryb do miejsc rozrodu, co poważnie zagraża larwalnym stadjom. Znaczący jest również wpływ człowieka: zanieczyszczenie środowiska, niszczenie siedlisk oraz śmiertelność na drogach podczas migracji rozrodczych to główne zagrożenia dla przetrwania gatunku zarówno lokalnie, jak i w skali kraju.

Bufotes balearicus posiada gruczoły przyuszne wydzielające obronną mieszaninę alkaloidów i peptydów, w tym bufotoksyny i bufoteninę; substancje te drażnią drapieżniki i są potencjalnie toksyczne w przypadku połknięcia lub kontaktu z błonami śluzowymi, ale nie stanowią realnego zagrożenia dla człowieka, o ile nie zostaną spożyte lub nie dostaną się do otwartych ran. Wydzielina uwalniana jest pod naciskiem na gruczoły, pełniąc funkcję biernej obrony. Nie odnotowano przypadków śmiertelnego zatrucia u ludzi, jednak zawsze warto unikać niepotrzebnego dotykania płazów i dokładnie myć ręce po ewentualnym kontakcie.