Geocó Tuircis nó Geocó Wartach

Reptilia → Squamata → Gekkonidae → Hemidactylus → Hemidactylus turcicus

Ciattua, Scurpiùn, Scurpiunàssu

Is lézard beag é an Geocó Tuircis nó Geocó Wartach ( Hemidactylus turcicus ) a bhfuil cuma shainiúil air agus is annamh a sháraíonn sé 10 cm ar fhad.

Tá an corp caol maisithe le smutáin mhóra feiceálacha ar an droim agus ar an eireaball, agus tá na cosa feistithe le lamellae cosúil le adharca, scoilte sa lár, nach sroicheann barr na méar mar a fheictear sa ghnáth-Gheocó ( Tarentola mauritanica ).

Is gnách go mbíonn an droim bándearg éadrom le spotaí dorcha neamhrialta, agus tá an bolg gan mharcáil, le cuma éadrom agus trédhearcach.

Is minic a bhíonn bandaí dorcha ar an eireaball ag na hóga.

Tá na súile mór agus gan fabhraí inaistrithe, rud a chabhraíonn le fís oíche—a bhíonn an-úsáideach don stíl mhaireachtála crepuscular agus oíche atá acu.

Lúfar agus tapa ar dhromchlaí ingearacha agus ar uasteorainneacha araon, úsáideann sé airíonna greamaitheacha a chosa chun na coirnéil is dobhainte i dtithe agus i ngnáthóga nádúrtha a bhaint amach.

Is dúchasach don Mheánmhuir é an speiceas seo, go háirithe na ceantair chósta i ndeisceart na hEorpa, i dtuaisceart na hAfraice, agus in iardheisceart na hÁise.

Tá sé tugtha isteach de thaisme i gceantair áirithe i Meiriceá Thuaidh (SAM, go háirithe stáit Mhurascaill Mheicsiceo), agus tá sé socraithe go maith ansin.

I Liguria agus i gCúige Savona, tá an Geocó Wartach i láthair ach níl sé coitianta de ghnáth.

Is sna limistéir chósta is mó a mhaireann sé, de ghnáth gan dul thar 100 m ar airde, agus níl sé le fáil i gceantair intíre taobh thall de roinn na Tíorraine.

Is fearr leis ballaí cloiche tirime, carraigeacha, foirgnimh aosta, aillte agus uaimheanna atá suite sna ceantair chósta is teo agus is grianmhaire.

Ní annamh an geocó seo a fheiceáil gar do lonnaíochtaí daonna, áit a mbíonn sé ag seilg feithidí a mheallann solas saorga.

Cuimsíonn an gnáthóg idéalach scoilteanna, bearnaí agus foscadh a úsáideann sé i rith an lae chun é féin a cheilt ó chreachadóirí agus ó luaineachtaí teochta.

Is speiceas oíche agus crepuscular é an Geocó Tuircis, a léiríonn lúfaracht agus luas suntasach, rud a fhágann gur creachadóir éifeachtach agus dreapadóir den scoth é.

Le linn uaireanta an lae, folaíonn sé i scoilteanna dea-chosanta, agus éiríonn sé gníomhach ag luí na gréine agus san oíche chun seilg a dhéanamh.

Is féidir le fireannaigh aosta a bheith críochach agus glaonna caoine a thabhairt chun a gcríoch a chosaint.

Tosaíonn an tréimhse pórúcháin ó Mhárta go Iúil; leagann gach baineann ubh amháin nó dhó ag an am, dhá nó trí huaire sa bhliain, ag roghnú áiteanna ceilte agus cosanta.

Bíonn na hóga neamhspleách ón mbreith.

Is feithideach den chuid is mó é an Geocó Wartach, ag seilg raon leathan creach oíche.

Léirigh staidéir ar dhaonraí tugtha isteach i SAM roinnt difríochtaí idir na hinscní maidir le rogha bia: is fearr le baineannaigh ainmhithe talún, cosúil le damháin alla agus iseapóidí, agus seolann fireannaigh níos minice ar fheithidí eitilte (ortópteraigh, leipideaptair, homópteraigh).

Athraíonn an aiste bia de réir aoise agus méid an ainmhí: itheann daoine fásta creach níos mó, agus díríonn na hóga ar orgánaigh níos lú.

I measc na bpríomhchreachadóirí tá nathracha, éin chreiche oíche agus lae, gráinneoga (Erinaceus europaeus), agus mamaigh bheaga eile.

Cé go bhfuil siad sách oilte ar éalú ó chontúirt, is féidir ráta báis ard a bheith i measc na hóga.

Nuair a bhagraítear air, léiríonn an Geocó Wartach uathómaíocht eireabaill: le crapadh matánach, scaoiltear cuid den eireaball a leanann ar aghaidh ag gluaiseacht, rud a chuireann mearbhall ar an gcreachadóir agus a ligeann don lézard éalú.

Tógann athghiniúint an eireabaill roinnt seachtainí agus is gnách go mbíonn an chuid nua níos tiubha agus datha aonfhoirmeach uirthi, gan na bandaí dorcha tipiciúla a fheictear sna hóga.